کمر درد می‌تواند فرد را از کار و زندگی عادی بازدارد. دلایل احتمالی زیادی برای کمردرد شدید وجود دارد. درمان کمردرد بسته به علت آن متفاوت است و معمولا فوق تخصصان درد قادرند علت کمردرد شدید را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کنند. کمر درد شدید ممکن است بر اثر چیزی رایج مانند کشیدگی عضلانی یا یک بیماری زمینه‌ای مانند سنگ کلیه یا اندومتریوز به‌وجود آید. کمر درد می‌تواند یک درد آزاردهنده باشد، یا می‌تواند آنقدر بد شود که غیرقابل تحمل باشد. کمر درد دومین دلیل شایعی است که افراد به پزشکان خود مراجعه می‌کنند (درست پس از سرماخوردگی). بسیاری از مردم به خاطر کمر درد و کمردرد شدید بازدهی شغلی و بهره‌وری خود را از دست می‌دهند. همچنین شما می توانید در سایت دکتر نریمانی، درباره درمان دردهای عصب سه قلو بخوانید!
بررسی علت کمردرد شدید
دلایلی برای کمر درد موضعی و کمر دردهای شدید وجود دارد. نمونه‌هایی از علت کمردرد شدید عبارتند از:
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- آرتروز
- اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو
- دژنراسیون دیسک بین مهره‌ای
- رادیکولوپاتی
- اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک
- دژنراسیون دیسک ستون فقرات
- تنگی کانال نخاعی
- اسپوندیلولیستزیس
- تروما/آسیب
- تومور.
کمر درد موضعی در بافت‌های پشت ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- رگ‌به‌رگ شدن رباط
- کشیدگی عضله
- سفتی عضلانی.
دلایل اصلی بروز کمر درد شدید
دلیل اصلی اول | كشيدگي
- حالت غلط نشستن:
شکل کمر شما ازلحاظ ساختاری به‌گونه‌ای خلق‌شده است که باید دارای یک خمیدگی جزئی روبه‌جلو به نام لوردوز (گودی کمر) باشد. هنگامی‌که غوز می‌کنید و یا خمیده می‌نشینید، این لور دوز صاف‌شده یا حتی کاملاً برعکس می‌شود. این عدم خمیدگی روبه‌جلو در ستون فقرات می‌تواند باعث افزایش فشار بروی دیسک‌های کوچک جذب‌کننده شوک و فشار در پشت شما شود. در مواقعی این افزایش فشار می‌تواند دیسک‌های شمارا جابه‌جا کرده و باعث ایجاد کمردرد شود. برای جلوگیری از کمر درد باید روش و حالت صحیح نشستن را بیاموزیم.
- شکل خم شدن‌های مکرر رو به‌جلو:
اگر شما زمان زیادی را صرف انجام کارهای تکراری کنید که نیاز به خم شدن روبه‌جلو دارند، ممکن است فشار زیادی بر ستون فقراتتان وارد کنید و این می‌تواند یکی از علل درد کمر شما باشد. باید بدانیم که برای خم شدن باید از زانوها در حالتی صحیح استفاده کنیم تا از شدت فشار وارده بر روی ستون فقرات و کمر در زمان خم شدن‌های مکرر جلوگیری کنیم.
- بلند کردن اجسام سنگین:
گاهی اوقات بلند کردن اجسام سنگین، می‌توانند فشار قابل‌توجهی بر ستون فقرات شما وارد کند. این فشار می‌تواند منجر به کشیدگی عضلانی و همچنین واردکردن فشار بر دیسک‌های بین مهره‌ای شما شود. این فشار می‌تواند باعث کمر درد یا سیاتیک شود. برای کنترل یا پیشگیری درد شما، یادگرفتن روش درست بلند کردن اجسام ضروری است.
- آسیب‌دیدگی یا تروما:
گاهی اوقات آسیب‌دیدگی‌ها، ضربات وارده به کمر، جراحت‌ها و آسیب‌های حاصل از حوادث ممکن است علت اصلی درد کمر شما باشد. در کنار این‌ها یک سقوط، تصادف با ماشین یا آسیب‌دیدگی در طول فعالیت‌های ورزشی، همه می‌توانند باعث کشیدگی عضلات کمر شما شوند. فیزیوتراپی و سایر روش‌های درمانی در کلینیک درمانی نسخه می‌تواند به کاهش درد کمر شما بعد از آسیب‌دیدگی با تروما کمک کند، اما بهترین گزینه در زمان وارد شدن آسیب‌های ناشی از ضربه، مشورت با پزشکان متخصص برای اطمینان از صحت و سلامت ستون فقرات و همین‌طور عدم آسیب‌دیدگی آن است.
دلیل اصلی دوم | مشکلات ساختاری
مشکلات ساختاری نیز زیر می توانند باعث عوارض کمر درد شوند :
- دیسک های پاره شده :
بین هر دو مهره از ستون فقرات ما، یک دیسک ضربه گیر قرار دارد. اگر این دیسک پاره شود، فشار وارد بر اعصاب زیاد شده و منجر به کمر درد خواهد شد.
- دیسک های بیرون زده:
درست مانند یک دیسک پاره شده، دیسک کمر بیرون زده نیز می تواند باعث وارد شدن فشار اضافی به اعصاب گردد. گاهی اوقات تشخیص علایم دیسک کمر و بیرون‌زدگی دیسک از سایر مشکلات کمر دشوار است. به همین دلیل یک معاینه‌ی سر تا پا و کامل عضلانی-اسکلتی، عصبی برای شما انجام می‌شود.
- سیاتیک:
درد شدید که از طریق کمر به پشت پا ها سرایت می کند. این درد به دلیل بیرون زدگی یا پارگی دیسک کمر ایجاد می شود.
- آرتروز:
بیماران مبتلا به استئو آرتریت معمولا از مشکلات مربوط به مفاصل ران ها، کمر، زانو ها و دست ها رنج می برند. در برخی موارد ممکن است فرد به تنگی کانال نخاعی نیز مبتلا گردد. در طی این عارضه، فضای اطراف نخاع کوچک تر و کوچک تر می شود. اسپينال استنوزيس يا تنگي کانال نخاعي اصطلاحي است که براي توصيف تنگ شدن کانال نخاع به کار مي‌رود. تنگی کانال نخاعی کمر در افرادي که سن بالاتر از ۶۰ سال دارند، از شيوع بيشتري برخوردار است. اما ممکن است در افراد جوان‌تري که کانال نخاعي آنها به طور مادرزادي کوچکتر از حالت طبيعي است نيز مشاهده شود. تنگي کانال نخاعي معمولاً باعث بروز کمر درد و درد پا مي‌شود که شدت آن در زمان انجام فعاليت‌هايي از قبيل پياده‌وري، کم و زياد مي‌شود.
- خمیدگی غیر عادی ستون فقرات:
اگر قوس ستون فقرات به صورت غیر عادی در آید، احتمال مبتلا شدن فرد به کمر درد بیشتر خواهد بود. برای مثال می توان به گودی کمر و اسکولیوز اشاره کرد که در طی آن، ستون فقرات دچار قوس به سمت چپ یا راست می شود.
- پوکی استخوان :
به علت پوکی استخوان، استخوان ها از قبیل مهره های ستون فقرات، متخلخل و شکننده شده و خطر ایجاد شکستگی ها در اثر فشار افزایش می یابد.
در زیر، برخی دیگر از عوامل ایجاد کمر درد آمده اند :
- سندرم دم اسبی:
ناحیه ی دم اسبی، تجمعی از ریشه های عصبی نخاعی است که از انتهای پایینی نخاع خارج می شوند. افراد مبتلا به سندرم دم اسبی، علت کمردرد از نوعی درد مبهم در کمر و ناحیه ی بالای باسن شده و همچنین ممکن است در باسن، اندام تناسلی و ران ها، دچار بی حسی گردند. در برخی موارد، در عملکرد روده ها و مثانه نیز اختلال ایجاد می شود.
- سرطان ستون فقرات :
ایجاد یک تومور در ستون فقرات، می تواند باعث وارد شدن فشار بر روی اعصاب و در نتیجه کمر درد شود.
- عفونت ستون فقرات :
اگر شخص دچار تب به همراه یک ناحیه ی حساس و گرم در پشت کمر خود باشد، احتمال وجود عفونت در ستون فقرات او وجود دارد.
- دیگر عفونت ها:
بیماری های التهابی ناحیه ی لگن (در خانم ها) و یا عفونت مثانه یا کلیه ها.
- اختلالات خواب:
افراد مبتلا به اختلالات مربوط به خواب، شانس بیشتری برای مبتلا شدن به کمر درد دارند.
- زونا:
نوعی عفونت که می تواند اعصاب را تحت تاثیر قرار دهد.
- تشک نامناسب:
اگر یک تشک نتواند اعضای خاصی از بدن را حمایت کرده و ستون فقرات را مستقیم نگاه دارد، خطر ابتلا به علت کمر درد بیشتر خواهد شد.
معرفی روش های درمان کمردرد شدید
بیشتر کمر دردها در طی یک ماه پس از درمان خانگی بهبود می‌یابند، به‌خصوص درمان کمردرد برای افراد کمتر از 60 سال زودتر اتفاق می‌افتد. با این حال، برای بسیاری از افراد، این درد چندین ماه طول می‌کشد.
مسکن‌ها و استفاده از گرما ممکن است تمام چیزی باشد که لازم دارید؛ در عین حال استراحت در رخت‌خواب برای درمان کمردرد توسط متخصصین درد توصیه می‌شود. با کمردرد تا جایی که می‌توانید به فعالیت‌های خود ادامه دهید؛ اما فعالیت‌هایی که به کمر درد منجر می‌شوند، باید محدود شوند تا در صورت وجود التهاب بتوان به فعالیت‌های عادی ادامه داد و التهاب را به مرور زمان کاهش داد. فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی را امتحان کنید. فعالیتی که باعث افزایش کمر درد می‌شود را متوقف کنید، اما به دلیل ترس از درد از فعالیت اجتناب نکنید. اگر درمان‌های خانگی بعد از چند هفته جواب نداد، بهتر است به کلینیک‌های درد مراجعه کرده و درمان‌های مناسب را دریافت کنید. درمان کمر درد معمولا شامل موارد زیر می‌شود:
روش اول برای درمان | دارو
داروهای تجویزی به نوع کمر درد فرد بستگی دارد. درمان کمردرد با دارو شامل موارد زیر می‌شود:
- مسکن‌ها
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم در درمان کمردرد موثر هستند. این داروها را فقط طبق دستور پزشک باید مصرف کنید. استفاده بیش از حد از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند. اگر مسکن‌هایی که می‌توانید بدون نسخه بخرید کمکی به درمان کمردرد نکرد، متخصص درد یا پزشک داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی را به شما پیشنهاد می‌دهد.
- شل‌کننده‌های عضلانی
اگر کمر درد خفیف تا متوسط با مسکن‌ها بهبود نیافت، شل‌کننده عضلانی ممکن است کمک‌کننده باشد. از عوارض شل‌کننده‌های عضلانی می‌توان به سرگیجه و خواب‌آلودگی اشاره کرد.
- مسکن‌های موضعی
این محصولات شامل کرم‌ها، پمادها و چسب‌های موضعی می‌شوند که مواد تسکین‌دهنده موجود در آنها، درد را از طریق پوست دفع می‌کند.
- داروهای ضد افسردگی
تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از انواع داروهای ضد افسردگی –به‌ویژه دولوکستین و داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، مانند آمی تریپتیلین- کمر درد مزمن را تسکین می‌دهند.
- تزریق در فضای اپیدورال
اپیدورال شامل کورتیکواستروئید و مواد بی‌حسی است که توسط فوق تخصص درد به ناحیه اپیدورال نخاعی تزریق می‌شود. اپیدورال منجر به کاهش درد و التهاب کمر و ریشه‌های عصبی شده و از موثرترین روش‌های درمان کمردرد به شمار می‌رود.
روش دوم برای درمان | فیزیوتراپی
یک فیزیوتراپ می‌تواند تمریناتی را برای افزایش انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات پشت و شکم و بهبود وضعیت بدن به فرد آموزش دهد. استفاده منظم از این تکنیک‌ها می‌تواند به جلوگیری از بازگشت درد کمک کند. همچنین فیزیوتراپیست‌ها آموزش‌هایی را در مورد چگونگی اصلاح حرکات در طول یک دوره کمر درد برای جلوگیری از تشدید علائم ارائه می‌دهند.
روش سوم برای درمان | جراحی و روش‌های دیگر
روش‌های مورد استفاده دیگر برای درمان کمردرد شامل موارد زیر است:
- تزریق کورتیزون
اگر اقدامات دیگر دردی را که به پایین ساق پا رسیده است را تسکین نمی‌دهد، تزریق کورتیزون به‌همراه یک داروی بی‌حس‌کننده در فضای اطراف نخاع و ریشه‌های عصبی ممکن است به درمان کمردرد کمک کند. تزریق کورتیزون به کاهش التهاب اطراف ریشه‌های عصبی کمک می‌کند، اما تسکین درد معمولا تنها یک یا دو ماه ماندگاری دارد. تزریق کورتیزون توسط فوق تخصص درد در کلینیک‌های معتبر درد انجام می‌پذیرد.
- رادیوفرکوئنسی
در این روش یک سوزن ظریف از طریق پوست نزدیک ناحیه ایجادکننده درد وارد کمر می‌شود. امواج رادیویی از طریق سوزن عبور می‌کنند تا فعالیت عصب بیش‌فعال تعدیل شود. آسیب رساندن به اعصاب تبادل سیگنال‌های درد به مغز را مختل کرده و درد را کاهش می‌دهد. تعدیل فعالیت عصب ممکن است اثر ماندگارتری نسبت به سایر روش‌های درمان کمردرد داشته باشد؛ اما در برخی موارد، اثر این روش کوتاه است.
- محرک‌های عصبی کاشته‌شده
دستگاه‌های کاشته‌شده زیر پوست می‌توانند تکانه‌های الکتریکی را به اعصاب خاصی برسانند تا سیگنال‌های درد را مسدود کنند.
- عمل جراحی
گاهی اوقات جراحی برای ایجاد فضای بیشتر در ستون فقرات برای افرادی که ضعف عضلانی فزاینده یا کمردرد شدید دارند، مفید است. این مشکلات می‌تواند مربوط به فتق دیسک یا سایر شرایطی باشد که سوراخ‌های داخل ستون فقرات را باریک می‌کند.
شما می توانید در سایت دکتر نریمانی درباره پی ار پی شانه و پی ار پی زانو هم بخوانید!
روش درمان کمردرد خانگی
درمان کمردرد خانگی برای افرادی که دچار کمر درد شدید یا ضعف عضلات کمر و شکم هستند، بسیار مفید است. بهترین راه، ارزیابی علت درد، التهاب و میزان آسیب واردشده به عصب است و در صورتی‌که کمر درد باعث اختلال عملکرد فرد نشود، برخی درمان کمردرد خانگی موثر هستند. درمان کمردرد خانگی شامل موارد زیر می‌شود که بهتر است در صورتی‌که منجر به اختلال در عصب و عملکرد فرد نشوند، انجام شوند:
۱. تقویت عضلات
هنگام بروز کمردرد، بلند شدن و حرکت کردن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. با این حال، یک پیاده‌روی کوتاه یا انجام ورزش‌هایی نظیر ایروبیک، یوگا، ایروبیک در آب، شنا یا سایر فعالیت‌های کم تاثیر می‌تواند به کاهش کمر درد و در برخی موارد، درمان کمردرد کمک کند. برای افراد مبتلا به کمردرد، شروع یک برنامه ورزشی روزانه که شامل تمرینات قدرتی و کششی برای کمک به انعطاف‌پذیری و قوی نگه داشتن عضلات است، امری ضروری محسوب می‌شود.
۲. بهبود وضعیت بدن
وضعیت نامناسب بدن، به‌خصوص ناحیه کمر می‌تواند منجر به کمر درد شود. یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که انواع ورزش‌های زیر می‌توانند هم وضعیت و هم کمردرد را بهبود بخشند:
- پیلاتس
- تای چی
- تمرینات ثبات مرکزی
- ورزش هوازی
- راه رفتن
- شنا
- دوچرخه‌سواری
ورزش‌های ذکرشده بهتر است تنها پس از ارزیابی و صلاحدید متخصص درد انجام شوند تا منجر به التهاب، درد عصب یا اختلال عملکرد و کمردرد شدید نشوند.
۳. گرما درمانی و سرما درمانی
سرما درمانی و گرما درمانی برای کاهش تورم و تسکین درد استفاده می‌شود. افراد بلافاصله پس از آسیب می‌توانند از کیسه یخ استفاده کنند. سرما اثر بی‌حس‌کننده برای کمردرد ناگهانی و شدید ایجاد می‌کند. کیسه‌های یخ باید به مدت حداکثر 20 دقیقه روی کمر قرار گیرند.
از سوی دیگر، گرما درمانی راهی برای تسکین کمردرد شدید، افزایش جریان خون و بهبودی است. استفاده از پد حرارتی، بطری آب گرم یا یک کیسه پارچه‌ای گرم روی کمر روشی موثر برای کاهش کمردرد است.
درمان کمردرد زنان
کمردرد زنان ناشی از اندومتریوز، بارداری و فیبروئید رحم است. در نظر گرفتن وضعیت بدن هنگام نشستن، ایستادن یا راه رفتن در زمان بارداری بسیار مهم است و منجر به درمان کمردرد زنان می‌شود. درمان کمردرد زنان در صورتی‌که به اندومتریوز یا فیبروم رحم دچار باشند، توسط پزشک متخصص انجام خواهد شد.
درمان کمردرد آقایان
کمردرد آقایان می‌تواند ناشی از آسیب یا پیچ‌خوردگی در ستون فقرات، کشیدگی یا رگ‌به‌رگ شدن کمر، چاقی و وضعیت بدنی نامناسب باشد. درمان کمردرد آقایان بسته به علت متفاوت است؛ اما رایج‌ترین درمان کمردرد آقایان تزریق اپیدورال و انجام تمرینات ورزشی است که توسط فوق تخصص درد و پزشک متخصص انجام می‌شود.
سخن پایانی
کمردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات پزشکی در میان ایرانیان است. این عارضه می‌تواند از یک درد مبهم و مداوم تا یک درد ناگهانی و تیز که ممکن است ساق پا را درگیر کند، متغیر باشد. گاهی اوقات ممکن است کمردرد شدید به‌طور ناگهانی رخ دهد و علت آن تصادف، زمین خوردن، بلند کردن اجسام سنگین یا به دلیل تغییرات دژنراتیو مربوط به سن در ستون فقرات به آهستگی ایجاد می‌شود. در برخی موارد، التهاب در مفاصل یا سایر شرایط پزشکی باعث کمردرد می‌شوند.
درمان کمردرد بسته به علت و علائم متفاوت است و اغلب عوامل متعددی دخیل هستند. با این حال، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای بهبود سلامت خود و کاهش احتمال ابتلا به کمردرد مزمن یا طولانی مدت انجام دهید.
دکتر نریمانی
